Το μέλλον της ελπίδας
πώς είναι δυνατόν για τους ανθρώπους που έχουν χάσει τον τρόπο ζωής τους να φανταστούν μια νέα μορφή ζωής στη θέση της παλιάς, χωρίς να χάσουν εντελώς την ταυτότητά τους. Ο Lear χρησιμοποιεί ως παράδειγμα τη φυλή των Crow, μια γηγενή αμερικανική φυλή, ο τρόπος ζωής της οποίας έληξε όταν οι δύο δραστηριότητες που όριζαν αυτόν τον τρόπο ζωής, οι πολεμικές συρράξεις με άλλες φυλές και το κυνήγι βουβαλιών, έπαψαν να είναι δυνατές (οι μεν απαγορεύτηκαν από την αμερικανική κυβέρνηση, τα δε βουβάλια εξαφανίστηκαν). Όπως εξηγεί ο Lear, για να καταλάβουμε τι τους συνέβη πρέπει να δούμε πώς οι δομές καθεαυτές που έδιναν μορφή στη ζωή των Crow έπαψαν να υπάρχουν. Δεν ήταν μονάχα πως δεν μπορούσαν να συνεχίσουν αυτό που έκαναν παλιά. Δεν ήταν δηλαδή, σαν να πήγαινα εγώ στο πανεπιστήμιο και αυτό να ήταν κλειστό, αλλά σαν ο ίδιος ο θεσμός του πανεπιστημίου να έπαυε να υφίσταται. Ο Lear δείχνει στο βιβλίο του πως παρ’ όλα αυτά, η φυλή των Crow, υπό τη χαρισματική ηγεσία του αρχηγού τους Plenty Coups, κατάφερε να φανταστεί μια νέα μορφή ζωής μέσα στην οποία η φυλή θα επιβίωνε όχι απλώς ως ανθρώπινα όντα, αλλά ως φυλή των Crow. Αυτή η καινούρια ζωή θα σχηματιζόταν μέσα από μια συνεργασία με την αμερικανική κυβέρνηση, παρά μέσω μιας αντιπαράθεσης με αυτήν.
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βιώνει μια πρωτοφανή κρίση. Η κρίση αυτή, έχουμε πια καταλάβει οι περισσότεροι, δεν είναι στενά δημοσιονομική, αλλά ευρύτερα πολιτισμική. Δηλαδή έχει να κάνει με τις δομές, τους θεσμούς και τις πρακτικές που ορίζουν τη μορφή της ζωής μας στην Ελλάδα. Θα ήταν ίσως υπερβολή να συγκρίνουμε τον πολιτισμικό αφανισμό της φυλής των Crow με την κρίση στην Ελλάδα, όμως θέλω να ισχυριστώ πως αυτό που βιώνουμε είναι σε μεγάλο βαθμό η σταδιακή χρεοκοπία της μορφής της ζωής μας. Αυτό που έχει χρεοκοπήσει στην Ελλάδα δεν είναι τόσο η οικονομία όσο οι δομές και οι πρακτικές που ορίζουν τον τρόπο λειτουργίας της δημόσιας σφαίρας. Η οικονομική χρεοκοπία είναι απλώς η λογική συνέπεια αυτής της άλλης χρεοκοπίας.
Η οικονομική στήριξη που έχει δεχτεί η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είχε ως σκοπό, εκτός από τη δυνατότητα πληρωμής του χρέους, κυρίως τη δυνατότητα αλλαγής αυτών των χρεοκοπημένων δομών και θεσμών, μέσα από μεταρρυθμίσεις που θα επέτρεπαν την επιβίωση της Ελλάδας μέσα σε ένα καινούριο πλαίσιο όπου η δημόσια σφαίρα θα οριζόταν από πρακτικές και κανόνες που δεν τείνουν προς την χρεοκοπία, αλλά που προωθούν έναν πιο ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, έναν τρόπο ζωής που πολλοί Έλληνες λένε πως θέλουν. Αυτό που έκανε η Ελλάδα, όμως, σε μεγάλο βαθμό, ήταν να επιμηκύνει τεχνητά, με τη χρηματοδότηση που της δόθηκε, τη ζωή των παλαιών δομών, ψηφίζοντας μεταρρυθμίσεις χωρίς να τις εφαρμόζει και συνεχίζοντας πρακτικές που οδήγησαν εδώ που είμαστε.
Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα σήμερα είναι μια ηγεσία που θα της επιτρέψει να δει στο μέλλον, να φανταστεί μια καινούρια μορφή ζωής που θα είναι χαρακτηριστικά δική μας, απόρροια του ποιοι είμαστε, αλλά που θα έχει αφήσει πίσω της τις δομές και πρακτικές που μας έφεραν στο χείλος της χρεοκοπίας. Η επιλογές ηγετών λίγο πριν τις εκλογές, δυστυχώς, δεν υπόσχονται κάτι τέτοιο. Από τη μία, ένα κόμμα που φαίνεται να θέλει μια επιστροφή στο παρελθόν, χωρίς να αναγνωρίζει πως ακόμα κι αν το χρέος του κράτους μηδενιζόταν, χωρίς μεταρρυθμίσεις οι ίδιες παλιές δομές θα μας οδηγούσαν πάλι στη χρεοκοπία πολύ σύντομα. Από την άλλη, ένα κόμμα που ενώ θεωρητικά υποστηρίζει τον δρόμο των μεταρρυθμίσεων, είχε την ευκαιρία να τις κάνει, αλλά δεν τις έκανε, τουλάχιστον επαρκώς.
Ο Plenty Coups, αρχηγός των Crow την περίοδο κατά την οποία η μορφή της ζωής της φυλής του κατέρρεε, είχε ένα όραμα για το πώς θα επιβίωνε η φυλή του. Είδε πως οι Crow δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν στο μέλλον παρά μέσα στο πλαίσιο της καινούριας κυρίαρχης μορφής ζωής, αυτό της Αμερικής. (Σε αντίθεση, η φυλή των Sioux που έμεινε αγκυλωμένη στον παραδοσιακό τρόπο αντίληψης των πραγμάτων δεν επιβίωσε ως φυλή στις αλλαγές του περιβάλλοντός τους). Οι Έλληνες είμαστε σαν μια ιδιότυπη φυλή, της οποίας ο τρόπος ζωής τείνει προς την εξαφάνιση. Το μέλλον της Ελλάδας, η επιβίωση της Ελλάδας, δεν μπορεί παρά να βρίσκεται μέσα στο πλαίσιο της μορφής ζωής της Ευρώπης, με τις αναγκαίες προσαρμογές από τη μεριά μας που αυτό προυποθέτει. Οτιδήποτε άλλο θα μας οδηγούσε σε πολιτισμική εξαφάνιση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου