Η νέα... σεισάχθεια

Σε περιόδους κρίσης, η αναβίωση του παρελθόντος έλκει! Οι λέξεις κούρεμα, χρέος, δανεισμός, δουλεία μάς ήταν γνωστές από την αρχαιότητα. Μια αναδρομή είναι πάντα χρήσιμη και ορισμένες φορές εντυπωσιακά… επίκαιρη!
Το πρώτο γνωστό «κούρεμα» χρεών στην Ιστορία πιστώνεται στον.....
Αθηναίο νομοθέτη και ποιητή Σόλωνα, έναν από τους επτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδας. Ονομάστηκε «σεισάχθεια», από τις λέξεις «σείω», που σημαίνει ταρακουνώ, και «άχθος», που σημαίνει βάρος, αλλά και χρέος. Ουσιαστικά, η σύνθετη λέξη σεισάχθεια σημαίνει την αποτίναξη των χρεών.
Ο Σόλων ο Αθηναίος, με καταγωγή από πλούσια οικογένεια ευγενών, περιεβλήθη με έκτακτες εξουσίες από την Αθηναϊκή Πολιτεία γύρω στο 594 π.Χ., προκειμένου να λύσει τη διαμάχη πολιτών και ευγενών.
Ανάμεσα στα οικονομικά μέτρα που πήρε εντασσόταν και η σεισάχθεια. Στο πλαίσιο, λοιπόν, της σεισάχθειας, ο Σόλων:

• Κατάργησε τα υφιστάμενα χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες και προς το Δημόσιο.
• Απελευθέρωσε όσους Αθηναίους είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών στην ίδια τους την πατρίδα και επανέφερε στην πόλη όσους εν τω μεταξύ είχαν μεταπωληθεί στο εξωτερικό ως δούλοι.
• Κατάργησε τον δανεισμό με εγγύηση την προσωπική ελευθερία του δανειολήπτη και των μελών της οικογένειάς του.

Τα νομοθετικά μέτρα του Σόλωνα, που περιελάμβαναν και διεύρυνση της λαϊκής κυριαρχίας, ήταν πολύ τολμηρά, αλλά και δραστικά. Βασίζονταν στην αρχή της δίκαιης ανισότητας και όχι της απόλυτης ισότητας, ενώ επιδίωκαν να αποτρέψουν την εμφύλια διαμάχη και τη διάλυση της Αθηναϊκής Πολιτείας, διατηρώντας παράλληλα τις κοινωνικές τάξεις.
Με απλά λόγια η σεισάχθεια δημιουργήθηκε όχι για να καταργήσει τη δουλεία, αλλά για να απελευθερώσει τους δούλους από χρέος και κυρίως για να ανακουφίσει την εξάρτηση των φτωχών αγροτών στην Αττική. Και όλα αυτά γιατί στα τέλη του 7ου-αρχές του 6ου αι. π.Χ. ορισμένοι Αθηναίοι είχαν αναγκαστεί να εκχωρήσουν τη γη τους σε πλούσιους γαιοκτήμονες, στους οποίους υποχρεώνονταν να πληρώνουν ενοίκιο με τη μορφή μέρους των παραγόμενων αγαθών. Οπως μας πληροφορεί ο ίδιος ο Σόλων, η νομοθεσία του Δράκοντα επέτρεπε στον πολίτη, όποτε υπήρχε ανάγκη, να εγγυηθεί βάζοντας ως ενέχυρο το άτομό του. Στην περίπτωση όμως που οι όροι της συμφωνίας δεν ακολουθούνταν, τότε κινδύνευε να υποδουλωθεί και να πουληθεί μακριά από την πόλη του.
Η οικονομική κατάσταση αρκετών φτωχών Αθηναίων πολιτών, που δεν είχαν καμιά πολιτική ισχύ, επιδεινωνόταν διαρκώς και πολλοί από αυτούς είχαν ήδη καταλήξει να πουληθούν ως δούλοι. Αυτή η κατάσταση οδήγησε σε οικονομική και κοινωνική κρίση, την οποία εκτόνωσε η σεισάχθεια και η κατηγοριοποίηση των πολιτικών προνομίων με βάση την περιουσία του κάθε πολίτη. Για την ιστορία, οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις σημερινές είναι εντελώς συμπτωματική...
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΟΣ - gkouros@naftemporiki.gr